Met journalisten in de buurt kun je niet voorzichtig genoeg zijn. Dat bleek eens temeer tijdens de NAVO-top van afgelopen week in Parijs toen Rutte, Trudeau, Macron en Johnson ongegeneerd over Trump stonden te roddelen. Het onderonsje werd geregistreerd door een camera met open microfoon waardoor de hele wereld getuige werd van hun neerbuigende grapjes over Trump.
Het resultaat was dat hun ‘leukdoenerij’ tijdens deze Navo-top als een boemerang terugkwam. met Trump als lachende derde.
Microfoon staat nog open
In een eerdere blog heb ik er al eens op gewezen dat het altijd uitkijken geblazen is als journalisten met apparatuur in je buurt rondhangen. Ook dit incident tijdens de NAVO-top zal in de toekomst tijdens mediatraining ongetwijfeld vaak worden gebruikt om te laten zien hoe het NIET moet. Het was in ieder geval een pijnlijk moment. Niet zozeer voor Trump, maar vooral voor de Canadese en de drie Europese regeringsleiders. En Trump had alle gelijk van de wereld om Trudeau voor een ‘double faced’ iemand uit te maken. Hier had de Canadees niet van terug. Wat hem restte was een deemoedige opstelling, maar intussen stond hij voor het oog van de wereld wel lelijk in zijn hemd. Onze eigen premier Rutte hield wijselijk zijn mond in de hoop ermee weg te komen. Maar intussen kreeg ook hij al een rekening(etje) gepresenteerd wegens het niet nakomen van de Navo-verplichtingen.
Roddelende regeringsleiders
Wat een feestelijke bijeenkomst had moeten worden om de toch al wat beschadigde banden tussen Europa en de VS aan te halen resulteerde zo in het tegenovergestelde. Waarbij Trump niet naliet om vooral dit vermaledijde kwartet van roddelende regeringsleiders er nog eens op te wijzen dat ze echt niet aan de defensietiet van de VS kunnen blijven hangen zolang ze niet aan hun verplichtingen voldoen.
De Sieg Heil rel met Marco van Basten was voor hem niet de eerste keer
Het is het zoveelste bewijs dat je met open microfoons niet voorzichtig genoeg kunt zijn. Dit geldt niet alleen voor politici, maar ook voor andere ‘hoge bomen’ uit bijvoorbeeld het bedrijfsleven maar ook de sportwereld. Zo was er de week daarvoor de rel met Marco van Basten die zonder zich te realiseren Sieg Heil in een open microfoon had geroepen. Dat kon echt niet vond ook de FIFA en Marco moest diep door het stof. Marco had trouwens al eens eerder te kampen gehad met open microfoons na afloop van een wat stug verlopen persconferentie, zoals je hier kunt zien.
Pijnlijk is ook het filmpje waarin de Britse politicus Gordon Brown een potentiële kiezer uitmaakte voor ‘bigoted woman’. Een filmpje dat destijds over de hele wereld ging en hem ongetwijfeld veel politieke schade zal hebben opgeleverd.
Een decorum waar niks aan blijft kleven
Maar het allerbekendste en meest besproken fragment tijdens communicatie- en mediatraining is dat van de vroegere president van de VS, Ronald Reagan. Hij kondigde tijdens de koude oorlog aan dat zijn land over 5 minuten de Sowjetunie zou gaan bombarderen.
Nu was Ronald Reagan iemand die qua omgang wel een beetje te vergelijken zou zijn geweest met Rutte. Beide heren hebben/hadden een soort van een decorum waar niks aan blijft kleven. In dit geval misschien ook maar gelukkig, want als snel werd duidelijk dat het hier om een ‘grapje’ ging…
Alles wat u in een interview zegt kan gebruikt worden
Onthoud echter één ding: alles wat u zegt of doet kan in principe gebruikt worden door de media. En met de huidige stand der techniek (ultra-gevoelige richtmicrofoons) is het helemaal oppassen geblazen. Zo lang u binnen gehoor- en gezichtsveld van een journalist bent kan dus alles tegen u gebruikt worden. Hetzelfde geldt tijdens (camera)interviews. Als op het eind van een interview een journalist het licht op zijn camera uitzet of ostentatief zijn blocnote dichtslaat en u vervolgens opgelucht iets onwelgevalligs gaat zeggen dan kan dat gewoon gebruikt worden. En zelfs de duurste advocaat helpt daar geen moedertje lief aan.
Over de auteur
Evert van Wijk woonde en werkte de voorbije 30 jaar afwisselend in Vlaanderen en Nederland. Hij is crisiscommunicatieadviseur, mediatrainer en auteur van verschillende boeken over mediatraining en debattechniek (www.mediatrainingbenelux.nl ). Ook schrijft hij boeken over cultuurverschillen tussen België en Nederland. www.cultuurverschillenbelgienederland.nl)
Misschien hadden de media 100 jaar geleden ook al last van nepnieuws. Vandaar dat ene C.P. Scott van The Guardian toen ook al schreef: ‘Comments are free, but facts are sacred’. Daaraan moest ik denken toen ik zag hoe Donald Trump een journalist van CNN de oren waste, omdat zijn omroep ongeverifieerde informatie naar buiten had gebracht. Oftewel nepnieuws of fakenews , zoals Trump het omschreef.
De bron van het nieuws zou een ex-spion zijn geweest van de MI6, de Britse geheime dienst. Die man was daar al lang niet meer werkzaam en had een eigen detectivebureau dat eerst door de Reublikeinse tegenstanders van Trump was ingehuurd en daarna door de democraten met het doel om hem zoveel mogelijk te beschadigen.
Onbewezen seksuele escapades van Trump
Toch ging CNN met die wetenschap in het achterhoofd over tot publicatie van onbewezen verdachtmakingen als zou Trump mogelijk betrokken zijn bij ondermeer seksuele escapades die in het geniep zouden zijn gefilmd door de Rusische geheime dienst, de FSB. Dit was dan ook de reden dat Trump CNN beschuldigde van het fabriceren van nepnieuws.
Heel veel media beschikten, net als CNN, al heel wat weken over het rapport met de verdachtmakingen jegens Trump. Zij besloten, zolang er geen keiharde bronnen waren die de aantijgingen konden bevestigen, om niet te publiceren. Waarom CNN toch besloten heeft om aandacht aan het rapport te geven, kunnen we enkel gissen. Misschien heeft het te maken met de politieke voorkeur van veel CNN-journalisten die nog altijd niet de schok hebben verwerkt dat niet Clinton, maar Trump de verkiezingen heeft gewonnen? Temeer daar hier van een echte primeur geen sprake was.
CNN, Buzzfeed en nepnieuws
Intussen lopen de Vlaamse VRT en de Nederlandse NOS/NPO als lemmingen achter het nepnieuws aan dat CNN en Buzzfeed naar buiten heben gebracht. Soms doen deze en andere zelfverklaarde kwaliteitsmedia er nog een schepje bovenop door te speculeren over de vraag of Trump uberhaupt wel president kan worden, mochten de tot nu toe onbewezen verhalen over hem op waarheid berusten? Zo stapelen ze nepnieuws op nepnieuws en dragen ze in hun (on)bewuste anti-Trumpstemming ertoe bij dat ook de Vlaamse en Nederlandse media steeds ongeloofwaardiger worden.
Opinions are free but facts are sacred
Opinions are free, but facts are sacred. Als de traditionele media niet snel ophouden om hun opinies als feiten te verkopen, dan zullen bij steeds meer van hun klanten het gevoel onstaan van: wie gelooft deze media nog? De serieuze nieuwsmeerwaardezoeker zal op zoek gaan naar media die wel het verschil kunnen maken tussen ‘facts and opions’. Media die dat niet snappen, brengen zich zodoende zelf om zeep.
Evert van Wijk geeft mediatraining aan bedrijfsleiders en politici in Nederland en België
Niet zozeer de longontsteking, maar het gebrek aan openheid in combinatie met de aanval op de electorale achterban van Trump, kunnen er wel eens voor zorgen dat Hillary Clinton op 8 november naast het presidentschap van de Verenigde Staten zal grijpen.
Eerst was er die rare hoestaanval, maar dat wist Hillary Clinton nog uitstekend te pareren met een prachtig gevonden kwinkslag door met een knipoog te zeggen dat het kwam door haar allergie voor Donald Trump. Maar toen ze tijdens de herdenkingsplechtigheid op 9/11 voor het oog van de wereld als een WTC-toren in elkaar zeeg, was duidelijk dat er meer met haar gezondheid aan de hand was.
Enkele uren na haar ineenstorting stond ze weer met haar breedst mogelijke smile voor de flat van haar dochter Chelsea waar ze weer wat was opgelapt. Alsof er niets aan de hand was, riep ze op een afstand naar de pers ‘what a great day’ het was voor NY om zich daarna snel uit de voeten maken.
Op het verkeerde been gezet
Maar toen de wereld enkele uren later hoorde van haar longontsteking en dat ze dringend rust moest houden, voelden heel wat Amerikanen zich door Hillary op het verkeerde been gezet. Dit was duidelijk geen onschuldige appelflauwte: was die vrouw wel eerlijk over haar conditie?
Die gebrekkige openheid en terughoudendheid voeden het beeld van oneerlijkheid die haar campagne vanaf het begin al had overschaduwd. Denk bijvoorbeeld aan heel dat gedoe over de e-mails die ze niet via haar privé-account had mogen sturen en die publiek moesten worden gemaakt.
Trump-aanhang bestaat uit racistische en homofobe malloten
Ook was het niet bepaald handig van haar om de Trump-aanhang te schofferen door min of meer te zeggen dat de helft van zijn aanhang uit een stelletje racistische homofobe malloten bestond. Later bood ze haar excuses hiervoor aan, maar het kwaad was inmiddels geschied. Het is een basisles in de politieke communicatie waar ik tijdens mediatraining voortdurend op hamer dat je nooit de kiezers van de tegenpartij mag beledigen.
Al met al zullen niet haar longontsteking, maar haar stuntelige communicatie en het gebrek aan openheid er wel eens voor kunnen zorgen dat de Verenigde Staten van Amerika nog een poosje moet wachten op hun eerste vrouwelijke president…
