Dat Thierry Baudet, de rechtse nieuwbakken Nederlandse parlementariër van Forum voor Democratie, zich ook door de VRT niet zo gemakkelijk laat framen, was toch even een verrassing voor Bart Schols, de anchorman van de Vlaamse talkshow De Afspraak. Hij schrok zich een hoedje toen Thierry Baudet hem meteen lik op stuk gaf toen de tv-presentator hem probeerde weg te zetten als vrouwonvriendelijk.
Ook Vlaamse journalisten hebben het vaak moeilijk met de Nederlandse assertiviteit
Die Nederlandse assertiviteit, daar blijken ook Vlaamse journalisten het moeilijk mee te hebben, zoals u in dit filmpje hieronder kunt zien.
Thierry Baudet liet het duidelijk niet over zijn kant gaan om al vanaf de introductie te worden weggezet als de vrouwonvriendelijke boeman. Het is alweer zo’n twaalf jaar geleden dat ik iets soortgelijks heb gezien toen de journalist Joël De Ceulaer de politicus Filip Dewinter als een idioot probeerde te framen in het zondagse debatprogramma de 7e dag. Ook toen kwam die boemerang ongenaakbaar hard terug bij meneer De Ceulaer. Immers: debatteren doe je op inhoud en niet door iemand persoonlijk te beledigen en te schofferen. Zels als die persoon Filip Dewinter heet…
Zie hieronder het filmpje met Dewinter en De Ceulaer
Heeft Filip Dewinter zich door Pim Fortuyn laten inspireren?
Eigenlijk is het in Nederland sinds Pim Fortuyn redelijk een usance dat politici het niet meer pikken als ze door een reporter geframed worden. En ik vermoed dat Filip Dewinter zich destijds ook door Fortuyn heeft laten inspireren toen hij Joël De Ceulaer alle kanten van de 7dag-studio heeft laten zien.</div
Maar toch… in het algemeen gesproken zijn in Vlaanderen de politici nog redelijk braaf. Meestal laten ze zich zonder mokken allerlei dingen in de mond leggen die ze niet eens gezegd hebben. Een Liesbeth-Imbootje, noem ik dat tijdens mediatraining. Toen zij, Liesbeth Imbo, dus, nog ankervrouw was bij Terzake en het radioprogramma De Ochtend, had ze er een handje naar om op het eind van een gesprek haar gasten verkeerd of onvolledig samen te vatten. Hierdoor liet ze bij de kijker de indruk na dat hij of zij iets totaal anders had gezegd. En als je dit dan als studiogast braafjes over je kant laat gaan, dan denkt de kijker/luisteraar dat je daar dan ook mee instemt…
De grens tussen assertief en agressief is ook cultureel bepaald
Ook Nederlandse journalisten proberen wel eens zo’n Liesbeth-Imbootje bij hun radio- of tv-gasten. Maar zeker goed gemediatrainde politici zullen dat niet zomaar over hun kant laten gaan. Alvorens ze worden weggedraaid zullen ze nog snel iets roepen in de trant van ‘dan heeft u toch niet goed geluisterd’ of zoiets. In die zin vind je ook de cultuurverschillen tussen België (Vlaanderen) en Nederland in de praatprogramma’s op radio en tv terug.
Nederlanders zijn assertiever en laten zich minder snel ongewenste uitspraken in de mond leggen. Anderzijds ervaren Vlamingen het als onbeleefd om tegen je gastheer of -vrouw bezwaar te maken. Ze zien dat als een confrontatie en die gaan ze omwille van de pais en vree liever uit de weg… Wat in Nederland assertief is, is in Vlaanderen agressief. In die zin kun je gerust zeggen dat de grens tussen assertiviteit en agressiviteit ook cultureel bepaald is…
In de strijd om de kijkcijfers is alles geoorloofd. Dit leidt soms tot groteske toestanden waarin bekende Nederlanders of Vlamingen die van toeten noch blazen weten, worden opgevoerd om hun mening te geven over iets waar ze net zoveel verstand van hebben als van een pas geboren baby. Dat is jammer. Want als je bekend bent, maar niet gehinderd wordt door enige kennis dan komt het echt niet altijd goed.
Tijdens mediatraining zeg ik voortdurend dat je niet alleen op inhoud maar vooral in een relatie communiceert. Maar dat betekent nog niet dat je op een mediagenieke wijze zomaar onzin kunt bezigen. Misschien dat je dan ook het nieuws haalt, maar niet op de manier waarop je gehoopt had… Dit laatste zouden programmamakers van het Nederlandse programma DWDD of het Vlaamse programma De Afspraak ( Canvas) zich ook eens ter harte moeten nemen. Want te pas en te onpas worden daarin Bekende Nederlanders (BN-ers) en Bekende Vlamingen (BV-ers) opgevoerd. Niet omdat ze verstand hebben van een bepaald onderwerp, maar wel om de lolbroek te komen uithangen. Veel kijkers zitten daar niet op te wachten.
Vaak heb ik me afgevraagd waarom veel programmamakers hiermee doorgaan? Is het een gebrek aan creativiteit om niet van de gebaande wegen af te durven wijken? Is het pure voorzichtigheid, dus liever op zeker spelen? Want een bekende lolbroek is voor de kijkcijfers meestal wel een schot in de roos. Of is het een wereldje van ons-kent-ons waar men elkaar zoveel mogelijk de bal probeert toe te spelen? Want laten we eerlijk zijn: BN-er of BV-er zijn is big business!
Dankzij mediatraining kunnen echte specialisten het beter uitleggen
Hoe het ook zij: als het gaat om de kijkcijfers is alles geoorloofd. Dit geldt niet alleen voor de commerciële zenders maar ook voor de staatszenders. Gaat het bijvoorbeeld over de wereldpolitiek of over de vermogenswinstbelasting dan zou je verwachten dat er echte experts aan tafel aanschuiven. Maar de werkelijkheid is anders. Zo blijkt dat Jan Mulder al meer dan 250 keer heeft mogen aanschuiven bij DWDD. Niks te na over zijn voetbalexpertise, maar als hij daar dan ook nog de Amerika-deskundige moet gaat uithangen of zoiets, dan vind ik dat op zijn minst toch bedenkelijk. Ook heb ik hem al in de rol van asielbeleidspecialist gezien en zelfs al als macro-econoom. Natuurlijk kunnen BN-ers en BV-ers het in de regel wel uitleggen.Maar het moet natuurlijk wel geloofwaardig blijven. Er lopen echt wel voldoende echte specialisten rond die het uitstekend kunnen uitleggen. Temeer daar veel bedrijven en instellingen de laatste jaren bewust veel geld in mediatraining hebben geïnvesteerd om hun beleidsmensen en specialisten in staat te stellen om moeilijke onderwerpen op een toegankelijke manier voor het voetlicht te brengen.
Tom Lanoye als vermogensaanwasspecialist
Ook de Vlaamse televisie is Bekende-Vlaming-verslaafd. Net als in Nederland lijdt men daar aan dezelfde bloedarmoede om hoofdzakelijk bekende Vlamingen uit te nodigen? Zo mag de Vlaamse schrijver en toneelregisseur Tom Lanoye met een zekere regelmaat komen uitleggen waarom bepaalde politieke partijen niet deugen, of nog erger, zijn mening ventileren over de vermogensaanwasbelasting, zoals ik laatst in het tv-programma De Afspraak zag. Nu zal Tom Lanoye ongetwijfeld veel verstand hebben van boeken schrijven, maar schoenmaker blijf bij je leest zou ik zeggen. Zeker als hij niet gehinderd door kennis grote onzin uitkraamt en om zijn onkunde te camoufleren de draak gaat steken met een andere studiogast die wellicht vanwege haar politieke kleur hem onwelgevallig was. Spectaculaire tv, ja dat wel. Maar zo wordt informatie infotainment en daar zitten veel kijkers niet op te wachten. Zeker als ze naar meerwaarde op zoek zijn.
Evert van Wijk geeft mediatraining aan het bedrijfsleven en de politieke wereld. Voor meer informatie: www.mediatrainingbenelux.nl
Waarom mediatraining voor voetballers belangrijk is
Mediatraining voor professionele voetballers, moet dan nou? Zou je niet beter van die lui afblijven? Want met mediatraining voor voetballers en andere topsporters breng je alle spontaniteit om zeep, hoor ik vaak beweren. Maar de professionaliteit van een voetballer of andere topsporters beperkt zich niet tot het veld. Ook voor en na de wedstrijd, zorg je er als professionele sporter maar beter voor dat je voorbereid bent. En vooral, hoe je omgaat met teleurstelling als het tegenzit…
Toen ik bijna 30 jaar geleden als zelfstandig mediatrainer begon, had ik vooral opdrachtgevers uit mediagevoelige sectoren. Je moet dan denken aan de chemie- en energiesector. Werkte je destijds bij een Amerikaanse chemische multinational dan had je in de ogen van de media al drie keer gevloekt. Niet alleen het woord Chemie, maar ook Amerikaans en Multinational waren in die tijd scheldwoorden bij vooral het linkse journaille.
Reorganisatie is een frame voor massaontslag
Maar niet alleen de chemie, ook andere sectoren waren regelmatig de pineut als het om kritische media-aandacht ging. Denk aan energiebedrijven, met name die kernenergiecentrales uitbaatten, de voedingssector in verband met recalls en grote industrieën waar ook toen al door de hoge loonkosten vaak de ene reorganisatie op de andere volgde. En het woord reorganisatie is eigenlijk niks meer dan een mooi woord, of frame zoals we vandaag zeggen, voor massa-ontslag, dus mediageniek.
Mediatraining komt vandaag de dag in alle sectoren voor
Vandaag de dag kun je het zo gek niet noemen of ik heb er mediatraining gegeven. Variërend van toppolitici tot linksarmige honkbal-pitchers wat een extra moeilijkheidsgraad is en daarom in deze tak van sport extra media-aandacht genereert. Zangers, die heel mooi kunnen zingen, maar compleet dichtslaan als ze een ‘mike’ onder hun neus krijgen. Springruiters en wielrenners in verband met verboden stimulerende middelen. En ja, vorige week ook weer eens een voetbalinternational. Niet alleen om hem te behoeden voor ongelukkige uitspraken waar de club of de sponsors niet vrolijk van worden. Want voor topvoetballers is het ook belangrijk om tijdens hun relatief korte carrière maximaal de media te gebruiken om hun marktwaarde buiten het voetbal om te verhogen. Niet iedere topvoetballer zal aan het eind van zijn carrière immers trainer worden. En de tijd dat een topvoetballer aan het eind van zijn carrière een sigarenzaak of café begon ligt ook al lang achter ons.
Mediatraining is een vak…
Echte topvoetballers laten vandaag de dag wat hun eigen reputatiemanagement betreft niets meer aan het toeval over. Ze huren gespecialiseerde sportmarketing- en pr-bureaus in die zich bezighouden met het ‘branden’ van topsporters. Zij vertrekken vanuit een vastomlijnde strategie om van een bekende topvoetballer een stevig merk te maken. Een merk dat vervolgens aan een bepaald kleding-, parfum- of automerk wordt gekoppeld. Ze pluggen vervolgens deze topsporters om op te treden in talkshows waar ze bijvoorbeeld praten over hun betrokkenheid bij een goed doel, maar zijdelings wel hun voorgenomen boodschap naar voren brengen. Voor ze echter in de media worden ‘losgelaten’ geven ze hun clienten mediatraining. Meestal doen ze, of kunnen ze, dit niet zelf. Daarvoor doen ze een beroep op professionele mediatrainers. Mediatraining is tenslotte een vak, ons vak…
Dankzij mediatraining zijn ze boodschapvast
Op die wijze helpt mediatraining topsporters hoe ze in functie van hun communicatiestrategie boodschapvast blijven. Hoe ze leren omgaan met eventuele vraagvalkuilen. Maar vooral leren ze om sympathiek te worden gevonden. Zo bouwen voetbalinternationals en andere topsporters buiten de groene grasmat om aan hun imago en zorgen ze ervoor dat ze qua business alles uit hun korte sportcarrière halen.
Sommige mensen hebben altijd wat te kankeren. Volgens sommige mediatrainers en communicatiespecialisten heeft koning Willem-Alexander een goede mediatraining gehad, maar toch had zijn mediaoptreden tijdens het interview met Wilfried de Jong naar aanleiding van zijn vijftigste verjaardag beter gekund. Als mediatrainer met bijna dertig jaar op de teller, vind ik dit de reinste onzin. Zowel op de inhoud als in de relatie scoorde de koning naar mijn stellige mening uitstekend.
Mechanische media-analyse
The King heeft zichzelf overtroffen. Ik heb het dan niet over pop-icoon Elvis Presley, die met deze ‘nickname’ door het leven ging, maar over onze eigen koning Willem Alexander. Toch moest ik een diepe zucht slaken toen ik deze toch wel erg mechanische media-analyse van het optreden van de koning op de website van Communicatie-online las. nvda: link is niet meer beschikbaar)
Mediatraining is ook sterke punten uitvergroten
Ik geef, zoals gezegd, al dertig jaar mediatraining aan het bedrijfsleven, de politiek en overheid. Als ik een ding geleerd heb dan is het wel dat je bij mediatraining altijd moet vertrekken vanuit de sterke kanten en karaktereigenschappen die iedere persoon nu eenmaal heeft. Is iemand gedreven, spontaan en spreekt hij daardoor wat gehaast, probeer hem dan geen overdreven rustige stijl aan te leren. Misschien zal hij dat even volhouden, maar snel zal hij weer in zijn eigen patroon vervallen.
Maak met mediatraining geen eenheidsworst van je deelnemer
Daarom moet je als trainer mensen nooit in een presentatiekeurslijf proberen te dwingen, zoals het in de boekjes beschreven staat. Veel trainers doen dat helaas wel Ze kneden hun deelnemers hierdoor naar de eenheidsworst van een bepaald sjabloon. Zo werkt het eenvoudigweg niet.
Maar eerst nog even terug naar het interview met de koning. Ook mij was het opgevallen dat op het moment dat Wilfried de Jong doorvroeg Willem-Alexander toch een beetje ongemakkelijk werd. Toen de vorst aan de druk van de vraag probeerde te ontsnappen door te zeggen dat hij niet graag over zichzelf sprak, zag je ook in de bodylanguage die ongemakkelijkheid duidelijk bij de koning terug. Maar is dat erg? Ik vind dat absoluut niet! Sterker nog: dat is ‘only natural’.Het is als de pukkel in het gezicht van Marlene Monroe. Op het eerste gezicht hoorde die moedervlek daar niet, maar uiteindelijk maakte die oneffenheid, haar juist mooi.
Maak van je klanten geen grijze muizen
Daarom heb ik de volgende boodschap aan al die mensen die zich met mediatraining, presentatietraining of welke andere communicatietrainingen bezig houden. Als je mensen beter leert presenteren en je bent goed in je vak, volg dan vooral je eigen ‘gut feeling’. Kijk niet of hij/zij zijn stem of inhoudelijk zijn verhaal helemaal volgens het boekje opbouwt. Want voor je het weet, maak je op die manier van je klanten grijze muizen, ofwel een soort voorgekauwde eenheidsworst.
Nee, de uitdaging is om je klanten zo geloofwaardig, betrokken en dus vooral authentiek te laten overkomen. Wat het interview met Willem-Alexander zo goed maakte was juist dat dit precies het geval was. Hij speelde geen toneel! Hij was echt. Uiteindelijk gaat het om authenticiteit!
Mediatraining helpt, maar zelfs bij een regelmatige fresh up biedt het geen garanties, zoals Sean Spicer onlangs liet zien.
Zelfs de meest door en door getrainde woordvoerders kunnen zich wel herinneren ooit een bok te hebben geschoten. Zolang die niet ter grootte van een olifant is, word je die snel vergeven. Maar aan alles zijn grenzen, zou je toch denken. Tenzij je Sean Spicer heet en woordvoerder van president Trump bent en durft uit te kramen dat zelfs Hitler geen gifgas inzette tegen zijn eigen volk toen er aanwijzingen waren dat Assad mogelijk opnieuw gifgas had gebruikt tegen rebelse landgenoten. Als je zo de plank misslaat dan is iedere bijkomende mediatraining als mosterd na de maaltijd. Of zoals de Amerikanen zeggen: dan mag je veronderstellen dat je ‘Dead Meat’ bent.
Tot voor kort was er in mijn perceptie slechts één woordvoerder op mijn netvlies die alle geloofwaardigheid kwijt was. Dat was Mohammed Saeed al-Sahhaf ,woordvoerder van wijlen Saddam Hoesein van Irak ten tijde van de Golfoorlog. Hij is beter bekend onder zijn bijnaam: Comical Ali. Dat kwam omdat hij tegen beter weten in bleef volhouden dat er geen Amerikanen in Bagdad waren. Dit terwijl door de luchtverplaatsing van de nabije Amerikaans kanonschoten het doek van de green key waarvoor hij stond te presenteren vervaarlijk heen en weer wapperde. Maar och, dat hoorde erbij. Iedereen wist dat deze man intussen niks meer was dan een karikatuur van zichzelf en het regime dat hij vertegenwoordigde. Of doorgedreven mediatraining daarin verandering had gebracht, valt ernstig te betwijfelen. Immers wat krom is kun je niet recht praten, zelfs niet met de beste mediatraining ter wereld.
Vergelijkingen zijn vaak dodelijk tijdens mediaoptreden
Een figuur als Sean Spicer heeft ongetwijfeld ook heel wat mediatraining gehad. Maar zoals hij heeft laten zien, moet je als woordvoerder toch over meer talenten beschikken. Zo moet je toch ook een zeker historisch besef hebben. Hoe kun je anders uitkramen dat zelfs Hitler geen gifgas gebruikte tegen zijn eigen volk. Alsof de miljoenen vergaste joden nooit een deel zouden hebben uitgemaakt van het Duitse volk? Los daarvan weet iedere doorgewinterde woordvoerder dat vergelijkingen sowieso vaak bijzonder onhandig, zo niet dodelijk zijn tijdens een mediaoptreden.
Dat vergelijkingen zelfs vaak dodelijk zijn, stel ik bijna bij iedere mediatraining weer vast. Een paar voorbeelden: – Is die stof giftig? antw: maar zout is ook giftig… – Is het wonen in de nabijheid van uw fabriek gevaarlijk? antw: maar autorijden vinden we toch ook een aanvaardbaar risico?… – Is kernenergie gevaarlijk? Antw: maar mensen die onder de zeespiegel wonen weten toch ook niet of de dijken stand houden tijdens een superstorm?
Als ik dan als mediatrainer vraag: dus omdat zout giftig is, geeft u dit dan het recht om deze stof in het milieu te brengen
omdat u vindt dat autorijden een aanvaardbaar risico is, vindt u dan ook dat u de omwonenden daarom ongevraagd kunt blootstellen aan risico’s van uw fabriek? of
omdat de mensen die onder de zeespiegel wonen zich in feite in een gevaarlijke situatie bevinden, vindt u dan dat u door het uitbaten van een kerncentrale dit ook mag doen?
Tja, dan voelt u ook wel aan dat vergelijkingen hoogstzelden handig zijn.
Felix Meurders had geen omgekeerde mediatraining gehad
Toen ik vroeger net als perswoordvoerder was aangesteld heb ik het vaak genoeg moeten horen. ‘Waarom heb je dat toen niet geantwoord toen die journalist je die vraag stelde?’, Hoorde ik mijn management dan vaak roepen. Net als die keer toen oud-journalist Felix Meurders mij ooit eens vroeg of het ontsnapte gas giftig was? Maar gelukkig had ik mediatraining gehad. ‘Als u met uw vraag bedoelt, of er gevaar is voor mens of milieu dan is daar volgens de metingen van de brandweer momenteel geen enkele aanwijzing voor’ , antwoordde ik keurig. Gelukkig had Felix in die tijd nog geen omgekeerde mediatraining gehad. Anders had hij zich met dit antwoord niet met een kluitje in het riet laten sturen.
Intussen zijn de tijden veranderd. Stel dat Felix Meurders had volhard in zijn vraag of die stof nu wel of niet giftig was? Weet u dan wat u had moeten zeggen? Zo niet of als u twijfelt, dan wordt het wellicht ook voor u weer tijd voor een mediatraining of een stevige fresh up…
