Het gebeurt regelmatig tijdens een mediatraining. Iemand krijgt een lastige vraag en je ziet hoe die persoon zich in allerlei bochten wringt om uiteindelijk een heel gekunsteld antwoord te geven…
Maar is dat nu wel nodig?
Daarom zeg ik altijd: vraag je eerst af wat je eerlijke antwoord zou zijn geweest op die vraag?
Soms is het eerlijke antwoord niet alleen super voor de hand liggend, maar ook stupid simpel. Bijvoorbeeld: – ik weet niet of die rook giftig is, want ik ben geen medisch expert. – Of… alvorens ik uw vraag kan beantwoorden moet ik toch eerst de onderzoeksresultaten afwachten. – Of… ja, ik kan me helemaal voorstellen dat de omwonenden na dezes gasontsnapping zich zorgen maken over hun veiligheid en daarom gaan we er alles aan doen om dit soort incidenten in de toekomst te voorkomen.
Zoek het antwoord dus niet te ver. En geef het eerlijke antwoord.
Mediatrainingtip 2: Plotselinge journalistieke overval of ambush…
Hebt u het al eens meegemaakt? Een journalist die totaal onverwachts, terwijl de camera draait, een microfoon onder uw neus duwt?
Je ziet het bijna iedere avond gebeuren op de tv, tijdens het journaal. Maar ook tijdens crisissituaties.
Een politicus of manager wordt besprongen door een journalist of zelfs een hele horde journalisten die hem allerlei lastige vragen stellen.
Nors doorlopen terwijl je naar de grond staart is vaak geen optie. En GEEN COMMENTAAR roepen, terwijl je een afschermend gebaar maakt naar de camera is helemaal uit den boze.
Maar wat doe je wel?
Probeer in ieder geval om rust uit te stralen.
En zorg dat je aardig wordt gevonden
JAAAAA, maar hoe doe ik dat, aardig gevonden worden, zult u wellicht denken?
Als je onverwachts een microfoon onder je neus krijgt en je weet het antwoord nog niet of je wllt het gewoon nog niet geven, ren dan niet weg, stop gewoon en neem de vraag in ontvangst. Zeg tegen de journalist dat je snapt dat hij zijn werk moet doen maar dat je op dit moment nog geen antwoord kunt geven. Als je een reden hebt waarom je niet kan antwoorden, geef die dan. Bijvoorbeeld: straks geven we een persconferentie waar we al uw vragen zullen beantwoorden. Of gewoon: ‘ik heb daar geen informatie over, maar ik ga nu naar het overleg en zodra ik meer informatie heb, kom ik bij u terug’.
Vergeet vervolgens niet om door te lopen, want als je blijft stilstaan dan ervaart de journalist dit als een uitnodiging om nog meer vragen te stellen.
En terwijl je verder loopt, herhaal je desgevraagd gewoon wat je al min of meer gezegd hebt. Liefst wel met een laagje empathie eroverheen: ‘ik snap dat u uw werk moet doen, maar u moet ook snappen dat ik nu geen informatie kan geven’, met daaraan gekoppeld een korte uitleg waarom je dat nog niet kan.
Het is natuurlijk niet leuk voor de journalist om zo het bos te worden ingestuurd, maar het is niet jouw taak om hem te ‘pleasen’. Wel om de imagebelangen van jouw bedrijf of organisatie zo goed als mogelijk te behartigen…
En, mochten de opnames toch worden uitgezonden dan zal de kijker of luisteraar u een stuk aardiger vinden als u een plausibele reden geeft waarom u nog geen antwoord kan geven.
Hadden we maar goede mediatraining gehad zal menig manager in de jaren negentig gedacht hebben toen journalist Pieter Storms furore maakte met zijn beruchte tv-programma Breekijzer. Het was voor het eerst dat Nederland kennis maakte met het fenomeen van de journalisitieke overval. Het programmaformat was vrij eenvoudig: iemand voelde zich onjuist behandeld door een bedrijf of overheidsinstelling, waarna Storms met draaiende camera bij de ‘boosdoeners’ langs ging om verhaal te halen. Reken maar dat het spraakmakende televisie opleverde en bij ons heel wat nieuwe klanten voor een doorgedreven crisismediatraining. Want heel wat managers wilden plotsklaps weten hoe je je tegen deze vorm van journalistiek het beste kunt wapenen.
Voorkom imagoschade
We zijn nu ruim twintig jaar verder. Je zou denken dat mensen bij bedrijven en instellingen inmiddels zo goed getraind zijn dat ze zich niet meer laten intimideren door een journalist met lastige vragen en een draaiende camera. Maar niets is minder waar. Veel mensen schieten in een kramp en weten zich letterlijk geen houding te geven, om daarna zo’n beetje alles fout te doen wat je in zo’n situatie fout kúnt doen. Met alle imagoschade vandien…
Dwangsom
Kijk eens naar het programma De Zorgwaakhond van Omroep Max. Presentator Jan Slagter was op bezoek bij een vrouw die deels verlamd is geraakt. Al jaren probeert ze voorzieningen te krijgen van haar gemeente, zoals aanpassingen in huis en een nieuwe rolstoel (die inderdaad tot op de draad versleten oogt). Maar de gemeente doet niets. Ook niet als de voorzieningenrechter maant tot actie op straffe van forse geldboetes.
Gezicht als een oorwurm
Slagter stapt daarom met draaiende camera het stadskantoor binnen en krijgt de gemeentesecretaris te spreken. Wat dan volgt, is zacht gezegd ontluisterend. De secretaris ontkent dat de rolstoel versleten is (alsof hij dat weet), jongleert wat met ambtelijke termen en draait, stamelt en flatert er op los. Hij trekt daarbij een gezicht als een oorwurm en vergeet bovendien waar het in deze zaak om draait: een vrouw die om hulp vraagt. En die camera ondertussen maar snorren! Zo leren wij kijkers dat dit gemeentebestuur niet alleen zijn wettelijke zorgplichten schaamteloos verzaakt, maar dat je voor een beetje menselijkheid hier ook al aan het verkeerde adres bent. Terecht? Misschien niet. Maar het kwaad is voor de gemeente dan al geschied. Terwijl dat helemaal niet nodig was geweest…
Regie in eigen handen
Je kunt je namelijk prima voorbereiden op een overval met een draaiende camera! Tijdens onze trainingen oefenen we regelmatig zogenoemde ambush-situaties. We leren mensen hoe te handelen tijdens een onverwachte confrontatie met een tv-ploeg. De essentie is eenvoudig: wie niet kopje onder wil gaan, neemt in zo’n situatie de regie liever zelf in handen.
Over de auteur
Peter van den Assem is sinds 2017 managing partner bij MediaTrainingBenelux. (www.mediatrainingbenelux.com )Hij geeft mediatraining, debattraining en presentatietechniek aan het bedrijfsleven en de politieke wereld. Voorheen werkte hij als journalist voor ondermeer De Wereldomroep, Radio Rijnmond en als journalist voor de geschreven media, waaronder BN/DeStem. Ook werkte hij als tv-presentator/anchorman voor diverse tv-programma’s.
Praat nooit met de media als je geen verhaal hebt voorbereid, want je bent geheid binnen de kortste keren ‘dead meat’, zeg ik altijd tijdens mediatraining. Maar hoe pak je de zaak aan als je plotseling door Tros Radar of op z’n ‘Rutgers’ door de camera wordt overvallen? Zelfs voor mensen die al heel wat mediatraining in hun leven gehad hebben, blijkt dat niet altijd even eenvoudig. Maar het leren omgaan met een journalistieke overval is in een goede mediatraining wel degelijk te leren.
Mediatraining gaat niet alleen over regie houden over je boodschap
Je hoeft s’-avonds maar naar het journaal te kijken en er is een grote kans dat je getuige bent van een of meerdere journalisten die ongevraagd een politicus bespringen. Degenen die weten hoe ze die journalisten op een professionele wijze van zich af weten te schudden, haal je er meteen uit. Ze blijven vriendelijk glimlachen, tonen begrip voor de journalist die tenslotte ook zijn werk moet doen, blijven niet stilstaan, maar stappen met ferme treden naar hun bolide of de deur van de vergaderzaal, terwijl ze vermijden om inhoudelijk op de vraag in te gaan. Wel leggen ze vaak uit waarom ze nog niet kunnen reageren of vertellen ze dat er binnenkort zeker nog een reactie zal volgen.
Mediatraining gaat ook niet alleen over het omgaan met vraagvalkuilen
Ook bedrijven hebben in toenemende mate met een journalistieke overval te maken. Eigenlijk is vandaag de dag iedereen met een camera journalist. En als je op een vlog of op de lokale omroep een bok schiet ter grootte van een olifant, dan zit je voor je het weet ’s-avonds in het NOS-journaal. Daarom gaat een goede mediatraining al lang niet meer alleen over regie houden en leren omgaan met de vraagvalkuilen.
Mediatraining moet ook gaan over omgaan met een journalistieke ambush
Mediatraining moet vandaag de dag ook gaan over de vraag hoe je omgaat met een journalist die met een camera op een dag ongenood uw bedrijf binnenvalt. Ben je als bedrijf slachtoffer van een ambush dan is het zaak om door de kijkers vooral aardig gevonden te worden en de confrontatie zo kort mogelijk te houden. Hoe je dat doet is niet altijd eenvoudig. Ga in ieder geval nooit in discussie voor het oog van de camera. Dat is natuurlijk wel precies wat de journalist graag zou willen hebben, maar daar moet u echt niet intrappen. Het levert voor hem natuurlijk wel spannende tv op, maar het is killing voor uw beeldvorming.
Mediatraining maakt van u het ‘meewerkend voorwerp’
Tijdens een goede mediatraining leert u in de eerste plaats hoe u in de ogen van de kijker het ‘meewerkend voorwerp’ wordt. Dat doe je door te verklaren dat de klacht of ‘whatever it is’ waarover u ‘ge-ambusht’ uiterst serieus neemt. Geef ook meteen aan dat je er snel op terug gaat komen, of je de contactgegevens van de journalist mag noteren, zodat je snel een afspraak kunt maken.
De journalist zal natuurlijk blijven aandringen de afspraak nu meteen te willen hebben. Blijf kalm en herhaal dat het nu niet kan. Maar dat het, zoals gebruikelijk, wel kan na een afspraak. Bied hem vooral geen koffie aan, zoals door sommige mediatrainers wel eens geadviseerd wordt. Blijft hij intussen doorfilmen, verzoek hem rustig te stoppen. Leg uit dat hem geen toestemming is verleend. Mocht hij toch blijven doorgaan, herhaal uw verzoek op rustige wijze en voeg er aan toe dat u de politie gaat bellen, mocht de journalist blijven volharden. Blijft hij ondanks alles toch doorfilmen, voeg dan de daad bij het woord en bel de politie.
Mediatraining is vooral ook vlieguren maken
Mediatraining leer je niet alleen uit een boekje, zeg ik altijd. Omgaan met lastige journalisten is vooral ook doen, doen en nog eens doen, ofwel vlieguren maken. Zeker het oefenen van een overval kun je vaak niet genoeg doen. Veel elementen, zoals het durven weglopen als je door een horde journalisten wordt overvallen, gaat vaak tegen onze basale gevoelens van fatsoen in. Daarom vergt een journalistieke overval de nodige oefening en doortastendheid. Eigenlijk is het een evenwichtsoefening tussen assertiviteit en empathie. Maar het omgaan met de journalistieke overval is tijdens mediatraining wel degelijk te leren!
Bent u op zoek naar een mediatraining waarin u leert omgaan met de journalistieke overval, bel 06 427 797 41 of mail naar info@mediatrainingbenelux.com en we nemen asap contact met u op.
