Sinds halverwege de jaren negentig van de vorige eeuw geef ik mediatraining en debattechniek aan Nederlandse en Belgische politici. Sinds die tijd passeerden twee premiers, twee ministers-presidenten en tal van ministers en parlementariers bij ons de revue. Voor het Nederlandse vakblad Communicatie dat onlangs is opgegaan in Adformatie, was dit aanleiding om met mij een gesprek te hebben over de cultuurverschillen op het vlak van communicatie tussen België en Nederland.
Mijn start in België was niet eenvoudig. Daarom noem ik me niet voor niks een bont-en-blauwe-ervaringsdeskundige. Ik ben zowat in alle culturele valkuilen gevallen waarin Nederlanders vallen die onvoldoende voorbereid in België een business willen opstarten.
Nederlandse politici omringen zich met voorlichters
Voordat ik voor Belgische poltici werkte, had ik ook al de nodige opdrachten gedaan voor Nederlandse politici op lokaal, nationaal en Europees niveau. Los van de trainingsopdrachten viel me op dat in Nederland toppolitici zich laten omringen door voorlichters, terwijl dat in België veel minder het geval is. Belgische poltici zijn niet alleen door het volk, maar ook voor de media veel gemakkelijker benaderbaar. Meermaals is het voorgekomen dat midden in een mediatraining of debattraining een journalist belde met de vraag of de desbetreffende politicus over vijf minuten een telefonische reactie op antenne wilde geven.
Een goed imago komt te voet maar vertrekt te paard
Het meteen beschikbaar zijn voor de media heeft natuurlijk voordelen: als politicus besta je vaak dankzij de media. Al je dan niet reageert dan doet de concurrentie dat wel en weg is je kans om ‘het volk toe te spreken’. Maar het nadeel is dat je op die manier weinig tijd hebt om je grondig voor te bereiden. Voor je het weet heb je dan een bok geschoten ter grootte van een olifant en vaak kost het zeeën van tijd om de fout of het gezichtsverlies te herstellen. Vandaar niet voor niks het gezegde: een goed imago komt te voet en vertrekt te paard…
Stijl van leidinggeven verschilt sterk tussen België en Nederland
Maar los van de politiek zijn ook in het Belgische bedrijfsleven de mores totaal anders als het om communicatiemanagement gaat. Communicatiemanagers bij bedrijven zijn in België eerder operationeel bezig en in Nederland strategisch. Ook rapporteren Belgische communicatiemanagers veel minder snel aan de CEO zoals in Nederland het geval is, maar aan een HR- of marketingmanager. Ook zie je dat communicatiemanagers in België wel taken gedelegeerd krijgen, maar minder snel (budget)bevoegdheden. Dat laatste heeft ook te maken met de stijl van leidinggeven die in België vaak meer control/tell is en in Nederland eerder show/support. Met andere woorden: in België (en Vlaanderen) is hiërarchie belangrijk: de baas is er de baas, terwijl in Nederland de baas vooral voorwaardenscheppend moet bezig zijn. De Nederlandse calvinistische cultuur heeft daar natuurlijk ook veel mee te maken. Meer weten daarover? In mijn boek Valse Vrienden sta ik daar uitgebreid bij stil.