Neem kritiek altijd serieus. Zelfs als je prinses Laurentien heet!
Neem kritiek altijd serieus, zelfs als je prinses Laurentien heet. Maar Laurentien deed dat niet en schoot een vette pr-bok.
Eigenlijk een heel klassieke pr-blunder. En dat voor iemand die jaren geleden nog als communicatieadviseur voor een groot internationaal pr-bureau had gewerkt in Brussel. Maar dat is kennelijk geen garantie voor succes… In plaats daarvan dreigde Laurentien met haar stichting juridische stappen te ondernemen tegen de krant het AD die schreef dat zij zich schuldig zou hebben gemaakt aan ongewenst gedrag.
Wat was er gebeurd: het AD had, zoals gezegd, een artikel gepubliceerd over vermeend ongewenst gedrag van de prinses. Met haar stichting leidde ze een proefproject om de slachtoffers van de toeslagenaffaire te compenseren. Als ambtenaren het niet met haar aanpak eens waren dan uitte zich dat in woede-uitbarstingen, scheldpartijen, enzovoort.
Er waren al eerder klachten geweest over de haalbaarheid en betaalbaarheid van haar aanpak. Haar plannen zouden de belastingbetaler nog eens 6 miljard gaan kosten en daarop was kritiek gekomen vanuit het ministerie van Financien.
Toen het AD haar vermeend ongewenste gedrag naar buiten gebracht in een kritische artikel, dreigde Laarentien bij monde van haar stichting juridische stappen te nemen als de krant niet bereid zou zijn om het artikel te rectificeren.
Wat te verwachten was gebeurde: Het AD liet weten dat het artikel gefundeerd is en weigerde te rectificeren.
Enkele dagen later, toen haar woede misschien wat bekoeld was, besloot Laurentien bij monde van haar stichting uit een ander vaatje te gaan tappen. Ze besloot haar dreigement in te trekken en vroeg de krant om met elkaar in gesprek te gaan. Al snap ik zelf niet wat er nog te bespreken viel. De imagoschade had inmiddels plaats gevonden. Typisch een geval van mosterd na de maaltijd…
Wat had Laurentien dan wel moeten doen toen de kritiek op haar persoon naar buiten kwam? Om te beginnen had ze moeten zeggen dat ze die heel serieus nam. Afhankelijk van het waarheidsgehalte van die kritiek had ze daaraan toe kunnen voegen dat ze die kritiek niet herkent. Om vervolgens te zeggen dat ze die kritiek gaat onderzoeken. Om vervolgens af te sluiten met te zeggen dat als er ruimte tot verbetering is ze daar zeker aan zal werken. Dat is alles: klaar is kees! Maar niet heus…
Intussen is naast haar onhandige communicatie ook de 2e kamer wakker geworden. Het gaat daarbij allang niet meer over Laurentiens al dan niet ongewenste gedrag. Wel gaat het over de vraag in hoeverre er binnen de ministeriele verantwoordelijkheid leden van het koninkijk kunnen worden ingeschakeld bij politiek gevoelige dossiers als de toeslagenaffaire.
Het ziet er dus naar uit dat weldra Laurentien zich weer helemaal kan toeleggen op het schrijven van sprookjesboeken. Bijvoorbeeld over (drift)kikkers die in een prins veranderen… Niet zo politiek gevoelig lijkt me toch?
Vorige week tijdens een persconferentie stelde Dick Schoof zich voor aan Nederland en door de ogen van een mediatrainer zoals ik, vond ik zijn eerste optreden voor verbetering vatbaar.
Laat ik eerst zeggen wat ik goed aan hem vond:
– ik geloof die man. – Daar staat niet iemand die uit zijn nek staat te zwammen. Ik zou m.a.w. wel een tweedehands auto van hem durven kopen. – Zijn antwoorden waren kort en bondig.
Waar is ruimte voor verbetering
Soms wat te bondig. En ook wel wat mechanisch.
Geen poging om aardig en betrokken over te komen. Waar is je empathie Dick? Volgende keer wel meenemen hè!
Ondanks de pauzes tussen zinnen, had hij de neiging om af en toe – te snel te praten, – woorden een beetje in te slikken aan het eind van de zin, – geen of nauwelijks oogcontact maken met de aanwezige journalisten – gespannen gezichtsuitdrukking (maar dat is begrijpelijk bij zo’n eerste vuurdoop voor het nationale journaille). – voorlezen van papier – koste wat het kost vasthouden aan de tekst
Blijf dicht bij jezelf
Nu hoef je echt geen swingende Casanova te zijn om de haerts en minds van de kiezers voor je te winnen. En je moet natuurlijk ook niet de olijke Mark Rutte proberen uit te hangen als dat niet bij je past. Je moet wel dicht bij jezelf blijven.
Zo heeft iedere politicus een eigen stijl. En het is de taak van een mediacoach om die dingen die positief zijn verder uit te vergroten en de dingen die wat minder zijn wat weg te poetsen, wat weg te masseren. Want mediatraining is niet alleen dingen aanleren, maar ook afleren.
1 miljoen voorkeurstemmen
Ik dacht tijdens Dick’s mediaoptreden aan Yves Letrme. Hem heb ik jarenlang getraind in ondermeer zijn functie als minister-president van Vlaanderen en later als premier van Belgie. Net als Dick niet bepaald een flamboyant karakter. Maar hij haalde bijna 1 miljoen voorkeurstemmen omdat hij vertrouwen en geloofwaardigheid genoot. Ga maar slapen kiezers, zei hij. Ik zorg voor goed bestuur en dus ook voor jullie portemonnee.
Net als Yves Leterme is Dick Schoof geen natuurtalent. Maar hij is zeker ook geen mediaramp! Laten we zeggen: momenteel een dikke zes! Maar net als de meeste mensen die ik zoal in een mediatraining heb, valt er met de nodige mediacoaching zeker een acht van te maken.
KLIK HIER voor de persconferentie van Dick Schoof.
Zorg dat je verbale en non-verbale communicatie synchroon loopt
Stel dat ik met een grote smile op mijn lippen tegen u zeg: ik vind het wel heel erg dat u uw portemonnee met al die bankkaarten erin verloren hebt.
Dan voelt u ook wel aan dat dit dan wel erg averechts overkomt.
Daarom zeg ik altijd: hoe je iets zegt is vaak nog belangrijker dan wat je zegt.
Hoe je iets zegt is vaak nog belangrijker dan wat je zegt
Als je iemand voor de eerste keer ontmoet of op de televisie ziet, vestigt die persoon een indruk bij jou. Die bestaat, net als in een gigantische legpuzzel, uit een aantal deelindrukken. Al die stukjes samen vormen het totaalbeeld dat je van iemand krijgt. Als er een stukje ontbreekt, of als er een stukje op de verkeerde plaats zit, valt dat vaak buitenproportioneel op. Stukjes van zo’n persoonlijke puzzel zijn bijvoorbeeld: kleding, leeftijd, geslacht, haarkleur, sierraden, stempatroon, taalgebruik, (glim)lach, oogbewegingen, handen gebruik, enzovoort.
Synchroniseer je verbale en non-verbale communicatie
Zorg er dus voor dat alle legpuzzelstukjes van je verbale en non-verbale communicatie passen. Als er eentje ontbreekt in die legpuzzel, hoe klein ook, het zal meteen in het oog springen.
Soms lijken bepaalde stukjes van de legpuzzel op het eerste gezicht irrelevant, maar zonder het direct te beseffen kunnen ze elkaar wel meer dan evenredig versterken. Zoals een donkere baardlijn in combinatie met meekleurende brillenglazen. Algauw lijk je eerder op een maffiabaas dan op de betrouwbare politicus waarvoor je zou willen doorgaan.
De truc is daarom ervoor te zorgen dat niet één van die zaken te nadrukkelijk aanwezig zijn. Anders ontstaat het gevaar dat een bepaalde indruk gaat overheersen. Of nog erger: dat een minder positieve indruk teveel wordt benadrukt.
Of zoals een Amerikaanse baas eens tegen mij zei: you don’t have a second chance to make a first impression…
Hoe ga je om met vraagvalkuilen, zoals gesloten vragen?
Weet jij wat je moet zeggen als een journalist jou vraagt: is het uw schuld of de schuld van de vakbonden dat u de helft van uw personeel moet ontslaan?
Welke antwoordkeuze jij ook maakt, het resultaat zal killing zijn voor het verdere verloop van het interview.
Vraagvalkuilen: Journalisten die u voor onmogelijke keuzes stellen
Als je bijvoorbeeld zegt: het is de schuld van de vakbond dan heb je die club meteen de oorlog verklaard. Het zal bovendien een dikke bom leggen op jullie relatie. Nog maar te zwijgen over spontane stakingsacties…
Als je zegt dat het uw eigen schuld is, dan trek je ook een vat onwelgevallige vragen open zoals: “Is er sprake van slecht management geweest?”
Maar wat moet je dan zeggen? Je kan toch moeilijk Geen Commentaar roepen want dat komt helemaal defensief over?
De truc is dan eigenlijk om wat los te komen van de vraagstelling. Temeer daar die vraag niet met een eenvoudige ‘finger pointing’ naar de vakbond of naar jezelf te beantwoorden is.
En waarom zou je dat bijvoorbeeld niet gewoon zeggen? Bijvoorbeeld: “ik begrijp uw vraag, maar was het antwoord maar zo eenvoudig. Ik zal u uitleggen waarom. Zo hebben we te maken met een mondiale markt die…. etc. etc. En zo ben je weer bij een van de elementen van je centrale boodschap(pen) die je naar voren wilde brengen.
De moraal van het verhaal is dus: laat je niet dwingen in een keuze waarvan je op voorhand weet dat die voor jou verliesgevend is.
Maar dan is het wel zaak dat je dit soort vraagvalkuilen herkent en er vervolgens voor zorgt dat je daar niet meer in tuimelt.
Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Zelfs ervaren politici zie je zo nu en dan nog altijd in zo’n vraagkuil vallen. Daarom moet je blijven oefenen en oefenen.
Net na een mediatraining zul je scherp genoeg staan om die vraagvalkuilen te herkennen. Maar mediatraining is in de eerste plaats een vaardigheidstraining.
Net als bij het sporten gaan je prestaties achteruit als je ophoudt met trainen. En laten we ook praktisch blijven: je kan niet iedere dag een mediatraining volgen.
Maar wat je wel kan doen is vaak luisteren naar interviews op de radio en tv. Als je bijvoorbeeld in je auto zit.
Vraag je op die momenten dan ook voortdurend af: hoe komt het dat die man of vrouw zichzelf zo in de nesten werkt. Of waarom blijft die persoon op toch een heel empathische manier baas over zijn of haar verhaal?
Zo onderhoudt jij ook uw mediatrainingvaardigheden.
Mediatrainingtip 3: Lastige vragen van journalisten herformuleren
“Ben jij als mediatrainer niet voortdurend bezig om bedrijfsleiders en politici beter te leren liegen?”
Zo’n vraag kreeg ik eens in een talkshow. Maar hoe ga je daar nu mee om?
Natuurlijk leer ik mijn klanten niet om beter te liegen. Maar als ik dat als antwoord zou geven dan komt dat heel defensief en negatief over.
Stel je voor hoe ik dan gequoot zou kunnen worden: mediatrainer Evert van Wijk zegt: ik leer mijn klanten niet om beter te liegen.
Met zo’n quoot wil ik echt niet in het nieuws komen.
Net als die bedrijfsleider die antwoordt nee, die rook is niet giftig als hem net die vraag werd gesteld.
Of een politicus die desgevraagd antwoordt dat hij er helemaal niet alleen voor de rijken is…
Ik ben er dan bijna zeker van dat de journalist juist dat stukje eruit knipt en in zijn uitzending plempt.
Gevolg is dat het de zaken alleen maar erger maakt.
Daarom moet je In dergelijke gevallen lastige en negatieve vragen van journalisten herformuleren, ofwel ‘down playen’.
Ik zeg dus NIET dat je ervoor moet wegduiken of eromheen moet draaien! Ik zeg herformuleren!
Dus als een journalist jou in de toekomst vraagt of die rook giftig is, dan is het heel legitiem om hem ongeveer het volgende te antwoorden: ‘wat u me eigenlijk vraagt is of er gevaar is voor de volksgezondheid in de omgeving? Welnu metingen hebben uitgewezen dat dit niet niet het geval.
of als politicus die de vraag krijgt of hij er alleen is voor de rijken:
‘Nee, dat klopt niet. Wij zijn er juist voor alle inwoners… Daarom zijn wij voorstander om maatregel X en Y te nemen omdat alle groepen in de samenleving daar voordeel bij hebben…
En als een journalist mij vraagt of ik mijn klanten beter leer liegen, dan kan ik zeggen:
u vraagt mij eigenlijk wat ik met mediatraining bij mijn klanten wil bereiken?
Welnu, ik leer ze vooral om vaak ingewikkelde onderwerpen op een compacte, heldere en begrijpbare wijze in de media uit te leggen en dat levert alleen maar winnaars op.
de allerbelangrijkste winnaar is natuurlijk de kijker of luisteraar, want die snapt mijn verhaal nu beter
de programmamaker, want die heeft iemand uitgenodigd die het helder en begrijpelijk kan uitleggen
en last but not least jijzelf als studiogast.
Want zeg nu zelf, als u na uw mediaoptreden thuiskomt en uw vrienden of je partner zegt tegen je, zo dat heb je keurig gezegd, dan zal dat ook je eigen zelfvertrouwen een extra boost geven…
